امروزه تهیه پروژه‌ها، تحقیقات، پژوهش‌های علمی، و مقالات جزء لاینفک آموزش‌های آکادمیک شده که تمام اعضاء هیئت علمی و دانشجویان تحصیلات تکمیلی با آن سروکار دارند. مدیریت اطلاعات مربوط به این پژوهش‌ها و از جمله رفرنس‌های به کار رفته در آن‌ها کاری پر دغدغه است که گاهاً ذهن پژوهشگران را به خود مشغول می‌کند.

نرم افزارهای مختلفی جهت تسهیل امر مدیریت متون و مدیریت منابع و مآخذ وجود دارد که به محقق کمک می‌کند تا با ایجاد یک بانک اطلاعاتی از مقالات، به راحتی تحقیق خود را انجام دهد، سازماندهی نماید و  بر اساس استانداردها فهرست منابع و مآخذ آن را تهیه کند. مشهورترین نرم افزار رفرنس نویسی در ایران اند نوت EndNote است. در ادامه با قابلیت‌های این نرم افزارها بیشتر آشنا خواهید شد، پس با نارون ژورنال همراه باشید.

قابلیت‌های نرم افزارهای رفرنس نویسی

تمامی نرم افزارهای رفرنس نویسی قابلیت‌های مشابه و مشترکی دارند. البته ممکن است برخی ویژگی‌ها در هر نرم افزار اختصاصی باشد اما اساس کار و امکانات اصلی در تمامی آن‌ها مشترک است. اصلی ترین قابلیت‌های نرم افزارهای رفرنس نویسی عبارت‌اند از:

• ایجاد یک بانک اطلاعاتی برای هر پژوهش به شکل یک کتابخانه مجازی
• برقراری ارتباط با بانک‌ها و پایگاه‌های اطلاعاتی مانند الزویر و اشپرینگر و جستجوی اطلاعات در آن‌ها
• انتقال و ذخیزه اطلاعات کتابشناختی کامل مقالات جستجو شده در بانک‌ها و پایگاه‌های اطلاعاتی
  
• تهیه فهرست منابع و مآخذ برای پایان نامه، مقاله و … براساس هزاران نوع استاندارد رفرنس نویسی
  
• به روز رسانی کتابخانه دیجیتال از طریق ارتباط با بانک‌ها و پایگاه‌های اطلاعاتی
• امکان انتقال اطلاعات کتابشناختی منابع از طریق سیستم دستی
• ذخیره و سازماندهی جداول، تصاویر و نمودارها در کتابخانه مجازی
• امکان ذخیره چکیده مقالات و فایل PDF مقالات در نرم افزار

معروف‌ترین نرم افزارهای رفرنس نویسی

اگرچه تعداد بسیار زیادی نرم افزار برای مدیریت منابع پژوهشی وجود دارد اما برخی از آن‌ها بیشتر محبوب شده و مورد استفاده قرار می‌گیرند. در ادامه برخی از این نرم افزارهای رفرنس نویسی را معرفی خواهیم کرد که عبارت‌اند از:

• نرم افزار اند نوت EndNote توسعه داده شده توسط موسسه ISI یا کلاریویت آنالیتیکس که محبوب‌ترین نرم افزار رفرنس نویسی در ایران است.
  
• نرم افزار مندلی Mendeley توسعه داده شده توسط انتشارات الزویر که محبوب‌ترین نرم افزار رفرنس نویسی در سطح جهان است.
• نرم افزار زوترو Zotero توسعه داده شده توسط دانشگاه جرج ماسون آمریکا
• نرم افزار رف‌ورک RefWorks توسعه داده شده توسط انتشارات پروکوئست
• نرم افزار بیب‌سونومی BibSonomy توسعه داده شده توسط چند دانشگاه در کشور آلمان

آیا استفاده از نرم افزارهای رفرنس نویسی ضروری است؟

افرادی که از نرم افزارهای رفرنس نویسی استفاده نمی‌کنند نمی‌توانند میزان زمانی را که در طول پژوهش خود به هدر داده‌اند را متصور شوند. فرض کنید شما مقاله‌ای را به مجله‌ای ارسال کرده‌اید که از شیوه رفرنس نویسی ونکوور استفاده می‌کند. پس از ریجکت شدن مقاله از آن مجله حالا مجبور هستید مقاله را به مجله دیگری ارسال کنید که از شیوه رفرنس نویسی APA استفاده می‌کند. فرایند تغییر رفرنس‌های درون متنی و لیست منابع انتهای مقاله می‌تواند ده‌ها ساعت از زمان شما را بگیرد. درحالی که همین کار با یک نرم افزار رفرنس نویسی ممکن است تنها چند ثانیه زمان ببرد.

علاوه بر مثال گفته شده، این نرم افزارها ده‌ها امکان دیگر نیز برای شما فراهم می‌کنند که استفاده از آن‌ها را به یک ضرورت در پژوهش‌های امروزی تبدیل کرده است. توصیه ما این است که حتماً در فرایند نگارش و چاپ مقالات خود این نرم افزارها را به کار بگیرید.